Of een bouwproject voldoet aan de welstandsvereisten, wordt beoordeeld door de Commissie Ruimtelijke Kwaliteit (CRK), ook wel Welstand genoemd, aan de hand van de nota ‘De schoonheid van Amsterdam’ uit 2016. Zij beoordeelt of een project daaraan voldoet en adviseert daarover aan het college van B&W (lees: het stadsdeelbestuur).
CRK zou buiten haar boekje gaan
We zijn de afgelopen jaren een paar keer tegengekomen dat negatieve adviezen van die Commissie door stadsdeel-ambtenaren in West, Zuid en nu ook in Oost gewoon terzijde zijn geschoven. Hun argument: de CRK is buiten haar boekje (mandaat) gegaan door negatief te adviseren over een bepaald project. Hun redenering daarbij: als het bestemmingsplan (BP) met alle uitzonderingsbepalingen die erbij horen een bouwwerk in principe toestaan, dan mag de CRK daarover NIET negatief adviseren. Ze mag zich dan alleen maar uitspreken over de uiterlijke vormgeving en de kleurstelling. Niet meer over de vraag of bijvoorbeeld het toe te voegen bouwvolume wel in het stedenbouwkundige straatbeeld past. Daardoor zijn er bouwvolumes in het straatbeeld neergezet die daar absoluut mee vloeken dat wil zeggen de ruimtelijke kwaliteit aantasten. Let wel met een goede motivatie van de CRK om negatief te adviseren.
Het bewaken van de schoonheid van Amsterdam
Om welke duistere reden dan ook, is dan toch ambtelijk besloten dat het project gewoon moet doorgaan. Ondanks de sterk negatieve impact daarvan op de omgeving, ondanks dat het in strijd is met een goede ruimtelijke ordening en ruimtelijke kwaliteit ondanks het negatieve CRK-advies. Dit eigengereide ambtelijke handelen zal ongetwijfeld tot ergernis en frustratie bij de CRK hebben geleid: ze voelt zich niet serieus genomen en in haar maatschappelijke verantwoordelijkheid beknot. Zij heeft tot taak de schoonheid van Amsterdam te helpen bewaken, maar dat wordt haar van tijd tot tijd door de stadsdeelambtenarij onmogelijk gemaakt. De gemeente staat zo zelf haar eigen idealen in weg, in het belang van de grote projectontwikkelaars die te gemakkelijk entree en gehoor krijgen bij de stadsdelen.
Transparantie vereist tegen ambtelijke willekeur
Het mag niet langer zo zijn dat puur ambtelijk mag worden bepaald of er naar de CRK geluisterd wordt of niet. Belangrijke bouwprojecten, die op zich strijdig met het BP en alleen met gebruikmaking van allerlei uitzonderingsbepalingen toch worden gerealiseerd, worden met andere woorden gewoon vergund, omdat een negatief welstandsadvies van de CRK terzijde wordt geschoven. Het moet dus veel transparanter worden hoe met de CRK wordt omgegaan en hoe, wanneer en met welke vraagstelling zij bij projecten wordt ingeschakeld en welke criteria zij moeten hanteren bij de CRK-toets. Het lijkt nu soms te veel op ambtelijke willekeur.