Manifest

Een manifest van de initiatiefgroepen Oud-West en Oud-Zuid 

STOP DE BOUWWOEDE

Na een eeuw van betrekkelijke rust en stabiliteit heeft de liberalisatie van de regelgeving in de wereld van de ruimtelijke ordening en vergunningen, in korte tijd tot een enorme bouwwoede geleid, vooral in de buurten die in de periode 1880-1920 gebouwd zijn. Deze buurten, grote delen van Oud-West en Oud-Zuid, zijn min of meer vogelvrij verklaard.
De bouwwoede slaat niet alleen op de talloze bouwactiviteiten maar ook en vooral op de woede onder bewoners die hiervan het slachtoffer zijn.
De gemeente kan de bouwwoede niet aan, kampt met onvoldoende bemensing en biedt onvoldoende tegenwicht tegen de gespecialiseerde, doorgewinterde professionaliteit van ontwikkelaars en hun adviseurs. Ambtenaren laten hun oren wat al te gemakkelijk hangen naar de bouwpromotoren. Er is onvoldoende greep op het proces, te weinig toezicht, hoorzittingen worden maanden vertraagd, verslaggeving idem dito. Het wekt bovendien weinig vertrouwen dat de bemensing van de hoorcommissies uitsluitend uit eigen personeel bestaat. Voor bewoners is de toegang tot informatie over bouwvoornemens moeizaam en niet proactief. Er is nauwelijks gestructureerde informatievoorziening of structureel overleg met de buurtbewoners.

Waar heeft deze liberalisatie zoal toe geleid?

  1. De verbouwingen van enkelen gaan ten koste van het woongenot en de woonkwaliteit van velen. Het geldelijk gewin van de één is het financiële verlies van de ander. Veruit de meeste woningen in de particuliere sector in Oud-West en Oud-Zuid zijn voldoende groot en goed van kwaliteit, afgezet tegen de rest van Amsterdam. Er is geen sprake van leegstand of van een neerwaartse spiraal. De prijs die velen voor de woningvergroting van enkelen betalen is ten enenmale te hoog. De gemeente heeft hier onvoldoende oog voor.
  2. De uitbreidingen van de één schenden in veel gevallen de privacy en de belangen van anderen. Volgens de wet en regelgeving behoort de gemeente een expliciete afweging van belangen te maken. De gemeente onttrekt zich echter aan zijn verantwoordelijkheden en verwijst gedupeerden simpelweg naar de rechter.
  3. Wie hebben de grootste baten bij de potentiële bouwrechten? Dat zijn vooral de projectontwikkelaars, ontwikkelende architecten en aannemers, makelaars en andere op snelle winst beluste partijen uit de wereld van het onroerend goed. Zij zetten bewoners onder druk, stoken bewoners tegen elkaar op, kopen bewoners uit en veroorzaken een grote onrust. Er vindt een ongekende prijsopdrijving plaats en woningen met nog enigszins betaalbare huren worden door speculanten omgebouwd tot peperdure appartementen. De liberalisatie draagt in Amsterdam stevig bij aan de segregatie en de vergroting van de kloof tussen arm en rijk door een verschraling van betaalbare (huur)woningen.
  4. De bouwaanvragen gaan over uitbouwen met onderkelderingen tot vier meter vanaf de achtergevel de tuin in inclusief een dakterras, balkons over de volle breedte van de achtergevel en tot twee en soms vier meter diep en het volbouwen van de vaak teruggelegen dakverdieping met een trappenhuis en een dakterras.
  5. In het bijzonder staan de onderkelderingen ter discussie vanwege de mogelijke gevolgen voor de waterhuishouding. Ofschoon de zichtbare gevolgen van deze ondergrondse ontwikkelingen beperkt zijn, kunnen de consequenties op langere termijn aanzienlijk zijn, zeker in het licht van de klimaatverandering. Bovendien komt schade aan buurpanden in de vorm van scheurvorming, fundering e.d. substantieel voor. Zie de ervaringen in de Vondelstraat, Van Breestraat, Wenslauerstraat, Kanaalstraat, Valeriusstraat en de Helmersbuurt.
  6. Behalve dat de bouwrechten de privacy schenden, conflicten over erfafscheidingen teweeg brengen en het dag- en zonlicht van anderen soms ernstig beperken, wordt het voorheen groene binnenklimaat van de bouwblokken bedreigd: de ontgroening en verstening van de binnentuinen.
  7. In het kader van de klimaatadaptatie is dit funest. Opgeofferd groen ten behoeve van bebouwing komt nooit meer terug, terwijl groen zo hard nodig is voor het beteugelen van de waterover- en onderlast, hittestress en al sterk gedecimeerde flora en fauna.
  8. Tenslotte, maar niet als laatste, vindt een aanzienlijke aantasting plaats van de indertijd goed doordachte stedenbouwkundige en architectonische kwaliteit. De oorspronkelijke karakteristiek van de achtergevelarchitectuur wordt krachtig verstoord. De toegevoegde serres, balkons, vergrotingen van de dakverdieping, bouwsels op de daken en de dakterrassen zijn individuele aanslagen op de eenheid van de oorspronkelijke architectuur.

De bouwwoede een halt toeroepen

Wij verwachten een krachtdadig optreden van het college van burgemeester en wethouders en van de gemeenteraad om de bouwwoede in Oud-West en Oud-Zuid in fysiek opzicht te beteugelen en daarmee ook de emotionele bouwwoede van de bewoners. Concreet komt het terugdringen van de bouwwoede neer op het volgende:

  1. Het toesnijden van de regelgeving op de specifieke kenmerken van de buurten. Dit betekent het onmogelijk maken, dan wel aanzienlijk beperken, van de bouwrechten bij bestaande bouw in het algemeen en bij bouwblokken met een minimale afmeting van de binnentuinen of een precaire waterhuishouding in het bijzonder. Dit komt neer op het reduceren van de afmetingen van serres, balkons, vergroting van de dakverdieping en een dakopbouw. Dit houdt partiële herziening in van het vigerende bestemmingsplan in Oud-Zuid, aanpassing van het concept-bestemmingsplan Oud-West en herzien van de richtlijnen Kruimelgevallen en A2. Ondanks procedurele belemmeringen dient dit met grote voortvarendheid en prioriteit te worden aangepakt. Zonder wijziging van de regelgeving is de bouwwoede onbeheersbaar. In dit kader is een nader onderzoek nodig naar de mogelijkheden en de voor- en nadelen van de status van beschermd stadsgezicht.
  2. Het opstellen van een welstandnota voor de binnenterreinen en gebouwen daaromheen, om meer eenheid en kwaliteit af te dwingen. Voor de bewoners zijn voor- en achterkant evenveel waard.
  3. Voorlopig geen vergunningen voor individuele onderkelderingen in afwachting van de resultaten van een onderzoek naar het effect van structurele onderkeldering op de waterhuishouding.
  4. Handhaving en toezicht te versterken op alle aspecten: constructief, grondwater, boomkap, ARBO, werktijden, geluid, stof et cetera.
  5. Het optuigen van gestructureerd overleg met de buurten. Ooit had deze stad goed functionerende projectgroepen, het wordt tijd voor een eigentijdse variant. Hier hoort bij het optuigen van een toegankelijke, digitale ontsluiting van informatie.
  6. Niet alleen oog voor, maar ook daadwerkelijk optreden om de belangen van de omwonenden te beschermen. Het verloren vertrouwen in de lokale overheid is geschaad en moet herwonnen worden.

Amsterdam, oktober 2018,

Initiatiefgroep Bouwwoede Oud Zuid & Initiatiefgroep Bouwwoede Oud West